Son yazımda taşların da bir dili, ruhu olduğunu ve bunu anlayabildiğimiz taktirde altında yatan çok önemli derslerin bulunduğunu yazmış ve biraz bu dersler üzerine değinmiştim. Bugün de taş duvarlar arasında, geçmişin ruhunu, geçmişten izlerle, bugünün teknolojisinde, bugünün malzemesini katarak, bünyesine ahşap elemanlar gibi farklı destekçileri de yoldaş ederek dostane bir mekan kurgusu yaratan ve bunu taşa yaraşır şekilde büyük inceliklerle işlemiş olan Ankara Erimtan Müzesi’ni ele almanın bu yolculukta ikinci durak için çok uygun düşeceğine karar verdim.
İçerisinde sunduğu ve büyük katkılar sağlayan bilgileri bir yana, büyüleyici olan bir diğer tarafı sergileme tekniklerindeki yenilikler, mimarlığın teknolojiyle entegre olduğu eşik, çelik-ahşap-taş malzemenin birlikteliğini estetik kaygılarla sunan mekan, içerisinde görünür kılınan bir niş kurgusu, belirli oranlarla oluşturulmuş açıklıklarla mimarlığı çok yönlü ele almış, düşünülmüş bir mekan izleri taşımasıdır. Her bir alt başlığı, üzerine epey konuşulabilecek detaylar içermektedir. Ele alacak olduğumuz konu ise sergileme noktasında getirilmiş olan yeniliklerdir.
Solda eserleri gözlemlerken, üzerinizdeki elemanın aksına geldiğiniz an da sesli bir anlatım başlıyor.(video-1 )
Burada en önemli husus interaktif bir yaklaşımın benimsenmiş olmasıdır. Müzeyi gezerken beraberinizde geçmişin size eşlik ettiğini hissediyorsunuz. Geçmişin, kendi aralarında geçen fısıltılarını duyarken öte yandan da farklı yollarla sizinle iletişime geçmek istediğine şahit oluyorsunuz. Yürürken çokta fark edemediğiniz bazı görseller ve yazılar siz oradan geçerken biran da tepenizde beliren bir sesle size kendini duyurmaya çalışıyor.
Öte yandan sergilenen bir cam şişeye baktığınızı sanırken-tam olarak doğru bir açıyla baktıysanız -karşınızda duran sergi vitrinindeki şişe görseli eriyerek size şişenin var olma sürecini başlıyor anlatmaya.(video-2)
Raf çekildiğinde yanan Raf kütüphanesinin ışık altında paralar(solda) kapalı hali (sağda) Sonrasında bir kütüphanecik görüyorsunuz: kitaplardan değil paralardan bir kütüphane. Rafı çektiğiniz an da bir ışık beliriveriyor ve başlıyor paralar kendini sergilemeye. İşiniz bittiğinde rafı geriye sürüyorsunuz ve ışığı sönüyor, gömülüyor kendi karanlığına, bir dahaki meraklı rafı sürene değin. (video-3)
Burada kendini özel hisseden yalnızca siz değilsiniz sergilenen eserler içinde bu böyle: bazı eserler kendi biçimine has kesilmiş cam elemanlar üzerinde sergileniyor, başka bir tanesini alıp koysanız olmaz, ona has, onun için yapılmış. Eser ölçeğindeki inceliğe bir örnek bu.
Büyüteçler altında yüzükler
Sonrasında sergilenen bir başka unsurlar ise yüzükler. Yüzüklerin üzerine kondurulmuş olan büyüteçler her ne kadar görünürlüğü kolaylaştırmak için yapılmışsa da benim nezdimde bir anlam daha taşımaktadır: günümüzün görgüsüzlüğüne mizahi bir yaklaşım olarak. Vardır ya hani tek taş alıp herkes görene kadar pes etmeden uzun süreli gezer sergiye çıkaranlar, sanki bu yüzükler de herkesin göz odağına girecek kadar büyütülmüştü.
Mumya görseli ve mumyalama tekniklerinden birinin aktarıldığı video ekranı
Fotoğraflarla aktarılan metinler üzerindeki videolarla okuduklarınızı çok daha iyi kavrayabiliyorsunuz. Müzedeki bir mumya anlatım videosu buna verilebilecek en belirgin örnek.
Yemek Tarifleri Roma ziyafetinin canlandırması
Yine zaman zaman duvarlarda okuduğunuz metinlerin sizi sonucundaki birtakım canlandırmaya hazırladığını görüyorsunuz. Özellikle gastronomi üzerine aktarılan
bilgiler ,hikayeler, tarifler okunduktan sonra karşı duvarı kaplayan ve bir Roma davetini anlatan fondaki resmin önündeki üç boyutlu nesneler ve sergilenen diğer eserler dönemin ziyafet kültürünü anlamamızı oldukça kolaylaştırmaktadır.
Taçlar ve ait olduğu kişiler ile ilgili bilgilendirme panosu
Sergileme yöntemi biraz da niş-çıkıntı örgüsünü anımsatmaktadır. Zeminden yükselen çıkıntılar birer sergileme sehpası oluştururken, duvardaki nişlerde ayrı bir sergi altlığı yaratmaktadır. Duvar nişlerinin iki kat devam ediyor olması yalnızca katta süregiden müze sergisi olmaktan çıkarak katlar arası bir süreklilik sağlamaktadır. Bu yatay-dikey sarmalama kurgusu soyut anlamda mekanı ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca duvarda yer alan çıkıntılar da eserleri sergilemek adına ayrı bir altlık oluştururken; niş-çıkıntı tezatlığında yeni bir örgüye gebe kalmaktadır. Bu örgü dış cephede de kendini heykeller sergisiyle göstermektedir.
İki kat boyunca devam eden Eserlerin sergilendiği çıkıntı ve niş niş görseli elemanları
Önemli bir diğer nokta ise ışığın kullanımıdır. İlk olarak doğal ışığın müzedeki sergi alanına doğrudan girilmesi istenmeyerek düşey-yatay olacak şekilde içerideki loşluğu kırmayarak belirli oranlarda açıklıklar açılmıştır. Yatay-düşey sergi sürekliliğinin izleri biraz açıklıklarda da hissedilmeye devam etmektedir. Sergi alanındaki loşluğa zıt olarak işlevi doğrultusunda ortak olarak kullanılan kafe bölümünde ise boydan camlarla mekanın daha aydınlık olması sağlanmıştır.
Loş bir ortam olan eser sergileme alanında yer alan yatay-düşey açıklıklar
Müzenin kafeteryası ve terasından bir görünüm
Doğal ışığın kullanımı ve yönlendirilmesi konusunda titizlikle yapılan çalışmalar yapay ışıklandırmada da kendini göstermektedir. Yapay ışığın eserler üzerindeki doğru kullanımı, oluşturduğu gölge-aydınlık ikileminde çeşitli ışık yolları oluşturarak sürekliliğe katkıda bulunmuştur. Yine kullanılan ışık, odaklanmak istenilene yöneltmesi konusunda başarılı olmuştur.
Yapay ışıklandırmayla yapılan Yapay ışıklandırmanın eser
ışık-gölge oyunu ve sürekliliği üzerine odaklanması
Bütüncül olarak iç kurgu ele alındığında, ziyaretçilerin aktif rol alması farkındalık yaratırken, müzecilik yolunda ilgiyi arttırıcı bir hamle olmuştur. Ziyaretçilerin hayranlığını kazanan müze kendi içerisinde cansız duran eserlere de dokunarak onları gömülü olan tarihlerinden çıkarıp görünür olması konusunda önemli adımlar atmıştır. İşlediği detaylarda görsel şölen sunmanın yanı sıra bakılıp geçilecek günümüz müze tavrını, bak-bekle-geç şeklinde evrilterek bekleme evresinde farklı algıları uyarıp hem ziyaretçiye hem de görünür kıldığı için esere katkı sunmaktan geri kalmamıştır. Her detayına baktıran, baktırdıkça farkındalığı çok yönde tetikleyen, tarihin canlandığı bu müze için farklı inceliklerinde yeniden karşılaşmak ve üzerine konuşmak dileğiyle şimdilik hoşça kalın….
Müzenin girişinden iç mekana dair genel bir görüntü
video-1: https://youtu.be/Rxd3bLJ1eug
video-2: https://youtu.be/nA4PjGXOHr0
#erimtanmüzesi#mimarlıktayenilik#farklılık#eskiveyeni#çelikahşaptaşmimarlığı#yeniyaklaşımlar#mimarlıkveteknoloji#mimarlıktamalzememelezliği#mimarlıkveteknolojimelezliği#yataydikeymimari#mimarlıktasürdürülebilirlik#ışıkvegölge#mimarlıkveambiyans
NOT:
Müzeye dair daha detaylı bilgiler için bırakılan sitelerden yararlanabilirsiniz.
Büşra Ayşegül TELEF