Her ne kadar yazımın başlığında yürüyen merdiven mucidi Jesse W. Reno'yu yazsam da, Reno bambaşka bir devrimin başlamasına yürümüş farkında olmadan. En eski merdivenlerden başlamak istesem de bu konuda maalesef İspanya Valensiya'da bulunan ilk kanıtlar dışında somut bir isimden bahsetmek pek mümkün olamıyor. Bugün bildiğimiz merdivenlerin işlevsel tasarımının kökleri, eski İbrani ve Mısır kültürlerine kadar uzanıyor. Mimari tasarım olarak ele alacağımız merdivenler bence tasarım anlayışı olan olmayan her kese hitap ediyor. Hepimiz tarihi olsun olmasın, gördüğümüz bir çok merdiven önünde resim çekiliyoruz bunu okurken aklınıza ilk hangi merdiven geliyor bilemem ama benim ofisimin hemen alt caddesinde yer alan ve günde yüzlerce kişinin resim çektirmek istediği Camondo Merdivenleri geliyor. Hemen bir görsel ile destekleyelim :)
Aslında bu yazımda tamamen tasarımını beğendiğim sarmal merdivenlerden kısaca bahsedip, görsel ekleyecektim ancak kendimi bir anda Beyoğlu'nda buldum :) Hikayesi olmayan yerler, hikayesi olmayan tasarımlar ve insanlar sanırım anlık kalıyor...
Kısaca mimarisinden bahsedeceğimiz bu merdivenler Aşıklar Merdiveni olarak bilinse de biz şimdilik tarihi öyküsünden değil, mimarisinden bahsedeceğiz. Tabi bu ikinci sayfanın gelmeyeceği anlamına gelmiyor:)
Karaköy’de, Voyvoda Caddesi ve Banker Sokağı’nın birleştiği noktada bulunan Camondo Merdivenleri mimarisi sebebiyle turistler tarafından da çok fazla ilgi görüyor, 19. Yüzyılın sonlarına doğru Abraham Salomon Camondo’nun o dönemde Avusturya Lisesi’nde okuyan torunlarının eve gelirken yolu uzatmalarına ve fazla yorulmalarına çözüm olması amaçlı yaptırdığı merdivenler, halk arasında “Âşıklar Merdiveni” olarak anılıyor.
Komando merdivenlerinin yapısından bahsedecek olursak merdivenin yapımında Neoklasik , Ampir gibi tarzlar bir araya gelmiş ve farklı bir ‘eklektik’ sistemi oluşturulmuştur. Helezoik yapıya sahip olan merdivenin zikzak şeklinde olmasının sebebi olarak ise yukarıdan düşen birinin aşağıya kadar düşmesini engellemek olduğu söylenmekte. Merdivenin inşa edilmesinde torunlarının yaşadığı zorluklar etkili olsa da Kamondo, o dönemde yaşayan Levantenlerin, Galata’daki iş yerlerinden Pera tarafında olan evlerine gitmelerinin kolaylaştırılmasını da düşünmüştür.
Peki tam olarak kimdir Abraham Salomon Camondo diye araştırmaya başlarken, yazımın şimdilik sonuna geliyorum. Başta da belirttiğim gibi, seyrini değiştirip ele aldığımız konu dışında tasarımını beğendiğim merdivenleri ekliyorum. Bir sonraki yazım 'Merdivenler II. Sayfa' da görüşmek üzere.